ИЛДИЗ-МЕВА ЙИҒИШТИРИШДА ЯНГИ ИЛДИЗ-МЕВА КОВЛАГИЧНИ ҚЎЛЛАШ САМАРАДОРЛИГИ
Норчаев Рустам
т.ф.н., доцент, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
Норчаев Даврон Рустамович
т.ф.д., Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти,
Боғдорчилик ва сабзавотчиликни механизациялаш лабораторияси мудири
Аннотация. Илдиз-меваларни серияли қазиш иш органлари билан жиҳозланган ковлагичлар орқали ковлаб олишда улар томонидан элаклаш иш органига ортиқча тупроқ массаси нотекис узатилади, бу эса машинага ортиқча юкланиш тушишига сабаб бўлади. Бунинг натижасида илдиз-меваларнинг йўқотилиши ошади ва агрегатнинг иш сифати пасаяди. Ушбу илмий муаммони бартараф этиш учун иш унуми ва сифатини оширадиган энергия-ресурстежамкор илдиз-мева ковлагич ишлаб чиқилган. Энергия-ресурс тежамкор илдиз-мева ковлагичнинг иш унуми ва сифатини ошириш учун унинг қазиш иш органлари секцияли бўлиши ва уларнинг устки қисмида эластик парракли битер-узатгич ўрнатилиши ҳамда ковлагич рамаси-нинг икки ёнбош қисмларига диск ва унинг ғалтаги жиҳозланган бўлиши лозим. Таклиф этилаётган илдиз-мева ковлагичнинг қазиш иш органи илдиз-мева жойлашган пуштанинг керакли қисмини ковлаб олади ва натижада элаклаш элеваторига минимал тупроқ массаси узатилади. Технологик иш жараёнда секцияли лемехлар кам тупроқ массасини ковлаб олади, битер-узатгич эса пиёз-тупроқ массасини элеваторга суриб беради. Илдиз-мева ковлагичнинг дала синовлари ўтказилган ва унинг сифат кўрсаткичлари аниқланган. Илдиз-мева ковлагичнинг энергия-ресурстежамкор қазиш иш органларини сериядаги билан солиштирган-да, илдиз-мева пуштаси тупроғини элеваторга узатаётганда 12,2-14,1 фоизга камайтиради, агрегатни тортишга қаршилигини ҳам камайтиради, илдиз-меваларнинг йўқотилиш даражасини 7,0-9,2 фоизга ка-майтиради ва агрегат иш унумини 15 фоизга оширади. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон тупроқ-иқлим шароитидан келиб чиққан ҳолда илдиз-мева ковлагич ишлаб чиқиш йўли билан илдиз-мева йиғиштириш жараёнининг самарадорлигини оширишдан иборат. Тадқиқотнинг вазифаси Ўзбекистон тупроқ-иқлим шароитига мос бўлган янги илдиз-мева ковлагични ишлаб чиқиш ва янги илдиз-мева ковлагичнинг сифат ва энергетик кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида дала синовларини ўтказишдан иборат.
Таянч тушунчалар: илдиз-мева ковлагич, илдиз-мева, секцияли лемехлар, битер-узатгич, диск,
ғалтак.
Норчаев Р. ва бошқ.ИЛДИЗ-МЕВА ЙИҒИШТИРИШДА ЯНГИ ИЛДИЗ-МЕВА КОВЛАГИЧНИ ҚЎЛЛАШ САМАРАДОРЛИГИ
Норчаев Рустам
т.ф.н., доцент, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
Норчаев Даврон Рустамович
т.ф.д., Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти,
Боғдорчилик ва сабзавотчиликни механизациялаш лабораторияси мудири
Аннотация. Илдиз-меваларни серияли қазиш иш органлари билан жиҳозланган ковлагичлар орқали ковлаб олишда улар томонидан элаклаш иш органига ортиқча тупроқ массаси нотекис узатилади, бу эса машинага ортиқча юкланиш тушишига сабаб бўлади. Бунинг натижасида илдиз-меваларнинг йўқотилиши ошади ва агрегатнинг иш сифати пасаяди. Ушбу илмий муаммони бартараф этиш учун иш унуми ва сифатини оширадиган энергия-ресурстежамкор илдиз-мева ковлагич ишлаб чиқилган. Энергия-ресурс тежамкор илдиз-мева ковлагичнинг иш унуми ва сифатини ошириш учун унинг қазиш иш органлари секцияли бўлиши ва уларнинг устки қисмида эластик парракли битер-узатгич ўрнатилиши ҳамда ковлагич рамаси-нинг икки ёнбош қисмларига диск ва унинг ғалтаги жиҳозланган бўлиши лозим. Таклиф этилаётган илдиз-мева ковлагичнинг қазиш иш органи илдиз-мева жойлашган пуштанинг керакли қисмини ковлаб олади ва натижада элаклаш элеваторига минимал тупроқ массаси узатилади. Технологик иш жараёнда секцияли лемехлар кам тупроқ массасини ковлаб олади, битер-узатгич эса пиёз-тупроқ массасини элеваторга суриб беради. Илдиз-мева ковлагичнинг дала синовлари ўтказилган ва унинг сифат кўрсаткичлари аниқланган. Илдиз-мева ковлагичнинг энергия-ресурстежамкор қазиш иш органларини сериядаги билан солиштирган-да, илдиз-мева пуштаси тупроғини элеваторга узатаётганда 12,2-14,1 фоизга камайтиради, агрегатни тортишга қаршилигини ҳам камайтиради, илдиз-меваларнинг йўқотилиш даражасини 7,0-9,2 фоизга ка-майтиради ва агрегат иш унумини 15 фоизга оширади. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон тупроқ-иқлим шароитидан келиб чиққан ҳолда илдиз-мева ковлагич ишлаб чиқиш йўли билан илдиз-мева йиғиштириш жараёнининг самарадорлигини оширишдан иборат. Тадқиқотнинг вазифаси Ўзбекистон тупроқ-иқлим шароитига мос бўлган янги илдиз-мева ковлагични ишлаб чиқиш ва янги илдиз-мева ковлагичнинг сифат ва энергетик кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида дала синовларини ўтказишдан иборат.
Таянч тушунчалар: илдиз-мева ковлагич, илдиз-мева, секцияли лемехлар, битер-узатгич, диск,
ғалтак.
