Mazkur darslikda hozirgi o‘zbek tilining o‘ziga xos xususiyatlari til va nutq farqlanishida o‘zbek tilshunosligining asosiy sathlari doirasida lisoniy holat talqini va nutqiy voqelanish ko‘rinishida yoritilgan, bunda o‘zbek substansial tilshunosligi yutuqlariga tayanilgan.

Til va tafakkur ayniyati falsafiy tahlillarda muhim kategoriyalar sifatida ajratiladi. Demak, til tadqiqida falsafiy kategoriyalarga tayanib ish ko‘rish ham ulkan ahamiyatga ega. Yutuqlari, tahlil natijalari rasmiy jihatdan XX asrning oxirgi o‘n yilligida tan olingan, milliy istiqloldan ke­yin ta’lim amaliyotiga keng tatbiq etilgan o‘zbek substansial (mohi­yat) tilshunosligi falsafiy kategoriyalardan metodologik asos sifatida foydalanadi.