Bioorganik kimyo institutida so‘nggi 20 yil mobaynida o‘simlik xomashyosidan dori preparatlari ishlab chiqarilib, ularning samaradorligi yuqori va nojo‘ya ta’sirga ega emas. Hozirda mazkur instiutut olimlari tomonidan Rutan, Getosan, Punitan, Euforbin, Megosin, Gozalidon, Mebavin, Ragosin va Rometin kabi 20 ta dori preparatlari yaratilib, ishlab chiqarishga joriy etilgan.
O‘tkir respirator virus infeksiyalarining aksariyat qo‘zg‘atuvchilari singari SARS-CoV-2 tojli virusi RNK-virus hisoblanadi. Shu bois Bioorganik kimyo instituti tomonidan ishlab chiqilib, A-N3N2 va H1N1 grippi, V grippi, inson immunitet tanqisligi virus va boshqa virus infeksiyalarini davolash uchun tibbiy amaliyotga tatbiq etilgan dori vositalari universal ishlab, SARS-CoV virusiga ham qarshi ishlashi mumkin deb taxmin qilinmoqda.
OAVda Rutanning koronavirusgani davolashda samarasiz degan fikrlarga Akademik salihov quyidagicha javob berdi:
– Ma’lumki, Rutan preparati avval O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligidan interferon induktori sifatida ro‘yxatdan o‘tib, dori vositasi sifatida tibbiy amaliyotda qo‘llanilib kelinayotgan edi, Lekin uning oxiriga vaqtlarda Xitoylik olimlar tomonidan koronavirusga in vitro (model laboratoriya sharoitida) tekshirish natijalari virusning rivojlanishiga javob beruvchi 3CL-proteaza fermentining faolligini ingibirlashini ko‘rsatdi. Demak bu boshlang‘ich natija bo‘lib, tayyor dori vositasi bo‘lgan Rutan preparatining ikkinchi funksiyasi hisoblanadi. Lekin bu laboratoriya sharoitida model test sistemadan olingan natijalarga ko‘ra koronavirusni davolashda potensial ahamiyatga ega bo‘lgani tufayli uni tibbiy amaliyotda sinab ko‘rish uchun berilgan. Demak Rutanni COVID-19 ga chalingan be’morlar orasidagi immun statusi faqat normaergik (o‘rtacha), yoki gipoergik (kuchsiz) javobga ega bo‘lgan patsiyentlarga berish mumkin. Shunda uning samarasi ko‘rinadi deb o‘ylayman. OAVda intervyu bergan mutaxassis Rutanning faqat immunostimulyator sifatida biladi, ya’ni uning instruksiyasiga ko‘ra. Uning ikkinchi, yangi xususiyatini esa bilmaydi.
Shunday qilib, Rutan koronavirus infeksiyasini bevosita davolamaydi. U immun tizimini ko‘taradi, boshqa dorilar bilan birgalikda sezilarli samara beradi. Koronavirus infeksiyasining oxirgi bosqichlarida bemorlarga qo‘llash mumkin emas. U dastlabki bosqichda yoki profilaktika maqsadlarida muvaffaqiyatli qo‘llaniladi.